باید توجه داشته باشیم ذغال صنعتی با زغال چوب تفاوت عمده ای دارد.
ذغال صنعتی از کربن موجود در ذغال سنگ های معدنی، گرافیت و کک های نفتی و ترکیبات دیگری همچون فلز و رزین ساخته می شود که در ماشین آلات و صنایع مختلف کاربرد دارد.
از اصلی ترین گروه های زغال می توان به دو گروه زغال الکتریکی و زغال مکانیکی اشاره کرد اما هر کدام از این شاخه های ذغال صنعتی زیر مجموعه هایی دارند که نسبت به ترکیبات مواد اولیه و نوع کاربرد آن ها تقسیم بندی می شوند.
1- ذغال الکتریکی
ذغال الکتریکی که با نام های زغال برقی، برس کربنی، کربن براش و جاروبک هم شناخته می شود که در ابعاد و اشکال مختلف برای استفاده در موتور های الکتریکی ساخته می شوند، وظیفه انتقال جریان برق کلکتور و اسلیپ رینگ یا بالعکس را در موتور و ژنراتور ها دارد، این گروه از ذغال های صنعتی نسبت به ترکیبات خود به دسته های زیر تقسیم می شوند.
1- ذغال گرافیتی 2- ذغال رزین دار 3- ذغال فلزی 4- ذغال الکترولیتی
1-1 ذغال گرافیتی
این دسته از ذغال ها ترکیبات گرافیتی و کربنی خالص تری نسبت به دسته های دیگر دارند و قابلیت عبور حدوداً 12 آمپر بر سانتی متر مربع را از خودشان می دهند.
این گروه در درجات مختلف سختی، چگالی، مقاومت الکتریکی و اصطکاکی ساخته می شوند و باید دقت لازم برای استفاده نوع جنس های گوناگون را داشته باشیم تا به دستگاه خود آسیب وارد نکنیم.
1-2 ذغال رزین دار
ذغال صنعتی رزین دار به گروهی گفته می شود که از ترکیب کربن گرافیت با رزین های طبیعی ساخته می شود، نکته مهم درباره ذغال رزین دار این است که مواد رزین طبیعی در زمان ساخت بلوک هیا ذغال با مواد کربن گرافیت ترکیب می شود و این عمل قبل از عملیات پخت در کوره ها اتفاق می افتد، متاسفانه افراد سودجو ذغال های گرافیتی بی کیفیت را در روغن و پارافین قرار می دهند و از لحاظ ظاهری ذغال را رزین دار می کنند که این عمل باعث پایین آمدن رسانایی و افزایش اصطکاک بین زغال و قسمت متحرک دستگاه می شود و آسیب های جدی را به دستگاه وارد می کند.
ذغال رزین دار اصل در ظاهر دارای حالتی چرب و صابونی شکل دارند اما هیچ بوی روغن و یا پارافین ندارند، که در انتخاب نوع جنس باید دقت لازم را داشته باشیم.
این گروه از زغال ها حدوداً 8 آمپر بر سانتی متر مربع جریان را از خود عبور می دهند و دارای سختی و اصتحکاک کمتری نسبت به گروه های دیگری دارند و البته مقاومت الکتریکی ذغال رزین دار به دلیل وجود رزین طبیعی که یک نارسانا است و ترکیبات خود، بسیار بالاتر از ذغال های نوع دیگر است.
در درجات مختلفی از ذغال رزین دار برای استفاده در موتور های مختلف ساخته شده است، که با مشاوره از متخصصین این امر می توانیم انتخاب خوبی داشته باشید.
1-3 ذغال فلزی
همانطور که از این گروه پیدا است از ترکیب کربن گرافیت و فلز در ذغال فلزی ساخته می شوند، دلیل استفاده از فلز در ذغال بالا بردن مقدار جریان عبوری و کم کردن مقاومت الکتریکی در این دسته است که اصلی ترین فلزات مورد استفاده در ترکیبات این دسته می توان به فلز مس و فلز نقره اشاره داشت.
این دسته هم مانند گروه های قبل دارای درجات مختلف از ترکیبات (درصد مس یا نقره استفاده شده در ذغال) سختی، فشردگی و میزان اصتحکاک می باشند و در موتور یا ژنراتور های با توان بالا که نیاز به عبور جریان با آمپر بالا هستند استفاده می شوند، با توجه به ترکیب نوع فلز در ذغال این سدته خود دارای دو زیر مجموعه ذغال مسی و ذغال نقره می باشد.
• ذغال مسی
ذغال مسی که فلز مس در آن با کربن و گرافیت ترکیب شده استتوان عبور آمپراژ بسیار بالاتری نسبت به گونه های دیگر ذغال دارد و اغلب برای ماشین های صنعتی در نظر گرفته شده.
ذغال های مسی هم دارای درجات گوناگونی از درصد مس موجود در ذغال و همچنین چگالی، سختی، ضریب اصتحکاک و مقاومت الکتریکی هستند که با توجه به مشخصات فنی دستگاه از انواع مختلف در اشکال و ابعاد مورد نظر استفاده می شوند.
دسته ذغال مسی می تواند حدود 14 تا 40 آمپر بر سانتی متر مربع جریان الکتریکی را از خود عبور دهند که این مقدار نسبت به درصد وجود مس در زغال و نوع فرآیند ساخت آن تایین می شود.
• ذغال نقره
از ترکیبات فلز نقره با کربن و گرافیت به ذغعال نقره می رسیم، این گونه از ذغال ها برای مصارف خاص در تجهیزات امنیتی، پزشکی و حفاظتی استفاده می شوند.
رسالت اصلی ذغال نقره انتقال سیگنال از قسمت ثابت به قسمت متحرک دستگاه است و دلیل استفاده از نقره در آن جلوگیری از ایجاد نویز و سروصدا در گردش بسیار بالای دستگاه می باشد، زغال نقره با درصد های مختلفی از نقره ساخته می شود که قابلیت عبور حدوداً 20 تا 35 آمپر بر سانتی متر مربع جریان را از خودشان می دهند.
4 - ذغال الکترولیتی
این دسته از ذغال های صنعتی برای القای جریان الکتریکی و ایجاد قوس الکتریکی مورد مصرف قرار می گیرد که خود دارای دو زیر شاخه ذغال الکترودی و ذغال الکترولیز هست.
به طور معمول از این نوع ذغال ها در سیستم های جوش القایی، کوره های مغناطیسی، سیستم های آبکاری و الکترولیز های آزمایشگاهی استفاده می شود.
4-1 ذغال الکترودی
برای استفاده در سیستم جوشکاری القایی و ایجاد قوس الکتریکی
4-2 ذغال الکترولیز
مورد استفاده در سیستم های القای مغناطیسی و یونیزه کردن محیط و قابل مصرف در صنایع آبکاری و سیستم های آزمایشگاهی
2- ذغال صنعتی مکانیکی
گروه دوم و اصلی از ذغال های صنعتی، ذغال مکانیکی می باشد که در صنایع مختلف و به صورت گسترده مورد مصرف قرار می گیرد، این نوع از ذغال ها همانطور که از نامشان مشخص می باشد برای القا یا انتقال جریان الکتریکی استفاده نمی شوند بلکه رسالت آن ها عملیات مکانیکی است، سوالی که پیش می آید این است که چرا برای عبور مکانیکی از ذغال صنعتی استفاده می شود؟ و چرا مواد دیگر مانند فلز ها، پلاستیک و غیره که می توانند عمر بیشتری نسبت به ذغال داشته باشند قابل استفاده نیستند؟
ابتدا باید اشاره داشت که استفاده از ذغال های صنعتی مکانیکی در فضا و موارد خاص صنعت می باشد و این امر هم به دلیل خواص خارق العاده این ماده کربنی است.
خواصی همچون مقاومت در برابر گرما و حرارت مستقیم و غیر مستقیم که بر اثر اصتحکاک و سایشی ذغال به وجود می آبد، مقاومت در برابر مواد شیمیایی و محیط های با PH غیر خنثی، نفوذ ناپذیری ذغال صنعتی، مقاومت در برابر انبساط و انقباض، خاصیت سایشی و لغزشی عالی در فضا های مکانیکی مورد نظر.
زغال مکانیکی نسبت به کارایی و نوع عملکرد در صنایع مختلف به چند دسته تقسیم می شوند البته استفاده کربن در صنعت به همین جا ختم نمی شود و این ماده اعجاب انگیز قابلیت و خصوصیات دیگری هم دارد.
اما دسته ها و صنایع مهم در زمینه ذغال صنعتی مکانیکی به شرح ذیل می باشند.
1- سیل مکانیکی یا آب بند های مکانیکی 2- ذغال های تیغه ای پمپ ها و پره یا پروانه های کربنی 3- ذغال های عایق حرارتی 4- یاتاقان یا بوش کربنی 5- لنت ترمز و کلاج کربنی
1-2 آب بند ها
این دسته که با نام های سیل مکانیکی یا مکانیکال سیل (MECHANICAL SEAL) هم شناخته می شوند از جمله وسایل مکانیکی هستند که برای جلوگیری از نشت مایعات، جامدات و گازها به بیرون از سیستم دربرگیرنده آن ها مورد استفاده قرار می گیرند، این وسایل آب بندی مانع از نفوذ ذرات خارجی به درون مخازن و یا سیستم های بسته لوله کشی نیز می شوند.
باید اشاره کرد در سیل های مکانیکی گاهی فقط از ذغال صنعتی به تنهایی استفاده می شود مانند بوش های گلویی پمپ ها و گاهی اوقات از ذغال در کنار قطعات با جنس های دیگر مانند فلز و پلاستیک که یک مجموعه را تشکیل می دهند برای آبندی سیستم مورد استفاده قرار می گیرد.
زغال صنعتی مصرفی در این دسته دارای درجات و کیفیت های مختلف است که نسبت به محیط و کارایی آن تایین و ساخته می شوند که امری بسیار مهم در صنایع است چرا که استفاده از ذغال نا مناسب باعث آسیب جدی به سیستم خواهد شد.
2-2 ذغال تیغه ای و پروانه های کربنی
این نوع از ذغال به طور معمول در پمپ ها قابل مصرف است و برای عملیات وکیوم مایعات یا گاز در صنایعی همچون صنعت چاپ، پتروشیمی، اسید سازی و غیره استفاده می شود.
ذغال تیغه ای پمپ وکیوم از جنس و آلیاژ های متفاوتی ساخته می شود که برای انتخاب بهترین و مقرون به صرفه بودن آن باید به سرعت چرخش پمپ و نیروی گریز از مرکر به وجود آمده و همچنین اصحکاک بین ذغال و اجزای دیگر پمپ توجه کرد.
2-3 ذغال حرارتی
بدیهی است عملکرد این نوع ذغال صنعتی به طور مستقیم به دما و حرارت مربوط می باشد، یعنی از این نوع کربن ها برای عایق بندی حرارتی و یا جابه جایی مواد مذاب استفاده می شود و در کوره های با دمای بسیار زیاد، صنعت ریخته گری، آهن و فولاد سازی بسیار مفید و مورد استفاده است.
2-4 یاتاقان و بوش های کربنی
از یاتاقان ها برای اتصال قسمتی از سیستم مه ثابت می باشد به قسمت متحرک و دوار استفاده می شود، حال اگر فضا و موقعیت کار سیستم جوری برنامه ریزی شده باشد که دارای حرارت، اصتحکاک یا محیط شیمیایی باشد از مواد کربنی و زغال صنعتی برای ساخت این گونه یاتاقان ها استفاده می شود ولی بازهم با توجه به محیط و نوع کارکرد ماشین آلات صنعتی، از درجه های مختلف ذغال صنعتی استفاده می شود.
2-5 لنت ترمز و کلاج های کربنی
این مدل از لنت و کلاج ها با توجه به خواص کربن می توانند در صنایع مختلف جایگزین خوبی برای مدل معمولی آن باشند و همچنین عمر مفید و عملکرد بهتری از خود نمایان کنند.
گروه صنعتی دایا با نگاهی تخصصی و قدمت بیش از نیم قرن، می تواند شما را در انتخاب و استفاده از درجات مختلف و انواع نمونه های ذغال صنعتی راهنمایی و مشاوره دهد.
گروه صنعتی دایا اولین مرجع تخصصی ذغال های صنعتی در ایران و پیشرو در خدمات صنعتی آنلاین
